Olimpiyatlar: Sermayenin emrinde, halka karşı

BU YAZI İLK OLARAK 14 ŞUBAT 2010 TARİHİNDE EVRENSEL GAZETESİ'NDE YAYINLANMIŞTIR.

21.Dünya Kış Olimpiyatları Kanada’nın Vancouver şehrinde düzenleniyor. Oyunlar Cuma günü başladı ve 28 Şubat’a kadar devam edecek. Olimpiyat diyince insanın zihninde zarif, şık, varsıl bir dünyanın imajı canlanıyor. 5 yıldızlı spor tesisleri, devasa stadyumlar, nezih olimpiyat köyleri, gelişmiş medya olanakları... Toz pembe bir dünya! Oysa toplumsal konulara ve sermayenin işleyişine vakıfsanız ve ana akım medya harici bir haber kaynağına erişiminiz varsa bu toz pembe dünyayı yaratmanın bedelini kimlerin ödediğini hemen fark edebilirsiniz.

Olimpiyat, spor endüstrilerinin en gelişkinidir ve her kapitalist sermaye aracı gibi kesintisiz gelişimi zorunludur. Bu, kesintisiz gelişim zorunluluğu ve sporun küreselleşmeyle birlikte kazandığı sınırsız kitlesellik, olimpiyatları, vahşi sistemin en hayati araçlarından biri haline getirmiştir. Olimpiyatlar, kent ve doğa alanını metalaştırmak isteyen sermayenin elinde başarılı bir baskı aracıdır. Elini uzattığı istisnasız her şehirde gerçekleştirdiği doğa yıkımları ve ’soylulaştırma’ projeleri bunun bir numaralı kanıtı.

Özellikle neo-liberalizmin şiddetini hissettirdiği 1980’lerden bu yana Dünya Olimpiyat Komitesi(IOC)pek kıymetli sponsorlarının da katkısıyla kusursuz bir halkla ilişkiler kampanyası yürütmeye başladı. Hızlı gelişen ekonomilerin büyük kentlerine ve sermayedarlarına yüksek kârlar vaat eden olimpik endüstri aynı zamanda bu oyunda av konumunda olduğunu fark etmeyen halka da mistik bir olimpik erdem, miras, dostluk, kardeşlik vs. pazarladı. Sonuçta kazanan her zaman için IOC ve sponsorları olurken kaybeden taraf da olimpiyatların düzenlendiği şehir ve halk oldu. Tıpkı şu sıralar Vancouver’da olduğu gibi.

Son kurban: Vancouver

Son yapılan Angus Reid anketlerine göre Vancouver halkının %40’ı olimpiyatların kente olumsuz etkisi olacağı görüşünde. %70’i de çok fazla mali harcama yapıldığından şikâyetçi. Fakat televizyonda kış olimpiyatlarıyla ilgili bir haber izlerken bunların hiçbirine rastlayamıyoruz. Neden mi? Çünkü Martin Macias Jr. gibi olimpiyat oyunlarını protesto eden halkı haber yapmak isteyen bağımsız gazeteciler engelleniyor ve sınır dışı ediliyor. Martin Macias Jr. Kanada polisi tarafından engellenen tek aktivist değil. “The Five Ring Circus”, yani Beş Halkalı Sirk adlı belgeseli izlerseniz Vancouver’da olimpiyatlara ve olimpiyatların yol açtığı kentsel ve çevresel zararlara karşı direnen insanların başlarına neler geldiğini görebilirsiniz.

Vancouver 2010, daha önce Atina, Torino, Atlanta, Sidney ve Londra’da(2012) olduğu gibi başlangıçtaki bütçesini kat kat aşmış bir organizasyon. Proje ilk olarak kamuya açıklandığında harcamaların 1.5 milyar doları geçmeyeceği açık olarak vurgulanmıştı. Oysa şu ana kadar harcanan para tam 6 milyar dolar. Sadece Whistler adlı olimpiyat merkezine giden otobanın yapımı dahi 1 milyar dolara mal oldu. Fakat bu otobanın inşasının bir başka mağduru daha var ki onun uğradığı yıkıma paha biçmek mümkün değil.

Eagle Ridge Bluffs, Olimpiyat oyunları denen 2 haftalık sirk uğruna katledilmiş bir doğa harikası. Bahsettiğim “Five Ring Circus” belgeselini izlerseniz veya Google’dan bölgenin fotoğraflarına bakarsanız ne demek istediğimi daha iyi anlarsınız. Sayısız yabani hayvan türüne ve eşsiz güzellikteki bir doğal ortama ev sahipliği yapan bu bölge, ortasından otoban geçirilmek suretiyle katledildi. Vancouver halkı, bu yıkımı engellemek için dozerlerin önüne çadır kurup sivil itaatsizlik eylemleri düzenledi. Eylemcilerden 72 yaşındaki Kızılderili Harriet Nahanee 2 haftalık hapis cezasını çektiği bölge cezaevinde felç oldu ve serbest bırakıldıktan kısa bir süre sonra da yaşamını yitirdi. Nahanee, şu anda Vancouver direnişçilerinin simgesi konumunda.

Olimpik Endüstri ve Kentsel Dönüşüm

Zenginlerin kazandığı bir oyunun kaybedeni elbette fakirler olacaktır. Bunun için Kanada Olimpiyat Komitesi ve Vancouver Belediyesi el ele verdi ve kentin merkezinde kalan yoksul mahallelerde geniş çaplı bir ‘soylulaştırma’ projesi başlattı. Olimpiyatlar aynı zamanda önemli bir teşhir aracı ve dış dünyaya karşı yürütülen bir imaj savaşı olduğu için Vancouver elitlerinin göz önündeki yoksulluğa tahammülü yoktu. Şehrin doğu merkezinde yoksul halka ev sahipliği yapan mahallenin ‘temizlenmesi’ gerekiyordu. Bunun için kiralar arttırıldı ve mahalle halkı zorla tahliye edildi. Kentin en düşük kiralı bölgesinden de dışlanan halk zorunlu olarak sokaklarda yaşamaya başladı. Vancouver bugün Kanada’daki evsiz nüfusunun en yoğun olduğu şehir ve 2003’ten bu yana kentte yaşayan evsiz sayısı tam 4 kat arttı.

COHRE(Konut Hakkı ve Tahliye Merkezi)’nin raporuna göre 1988 Seul’den bu yana olimpiyat düzenlenen şehirlerde kentsel dönüşüm dayatmaları sonucu evinden olan insan sayısı 3.5 milyonun üzerinde. Şaşırtıcı değil çünkü kentsel dönüşüm aktivistlerinin de yakından bildiği gibi bu tip küresel spor organizasyonları ‘soylulaştırma’ projelerini hayata geçirmek isteyen neo-liberal politikacıların elinde her zaman etkili bir baskı aracı olmuştur.

Sonuç olarak olimpiyatlar sağ olsun, Vancouver halkı artık daha fakir. Vancouver artık daha az yeşil bir kent ve Vancouver’lı kent yoksulları artık başlarını sokacak bir eve sahip değiller. Paraları harcadık, ağaçları kestik, fakirleri evsiz bıraktık! Ne güzel şey şu Olimpiyat ruhu öyle değil mi sevgili seyirciler!